Jeżeli chcesz, aby po Twojej śmierci konkretne osoby otrzymały konkretne dobra wchodzące w skład spadku, przeczytaj poniższy wpis i dowiedz się, jak to zrobić.
Zgodnie w polskim prawem spadkowym, przy braku testamentu, spadek po zmarłym dziedziczą spadkobiercy ustawowi. Kodeks cywilny dokładnie wskazuje kim są takie osoby. Oznacza to zatem, że po Twojej śmierci wszystko co posiadasz będzie traktowane jako całość (masa spadkowa) i jako całość zostanie podzielone między wszystkich spadkobierców ustawowych, według zasad opisanych w Kodeksie cywilnym. Może się jednak zdarzyć, że krąg osób, którym chciałbyś zostawić swój majątek, różni się od tego wskazanego przez ustawę - być może pragniesz, aby Twoim spadkobiercą została tylko jedna osoba, albo jednemu chcesz zostawić więcej, a innemu nieco mniej? Być może w skład Twojego majątku wchodzi wiele składników, takich jak np. autorskie prawa majątkowe do utworu, prawo do opłat z tytułu zwielokrotniania utworu, gospodarstwo rolne lub kilka nieruchomości? W takie sytuacji, jeśli nie jest Ci wszystko jedno, kto odziedziczy Twój majątek, napisz testament u notariusza. Tylko w ten sposób możesz przekazać konkretną rzecz lub prawo konkretnej osobie.
Takie rozporządzenie (zawarte wyłącznie w testamencie notarialnym) nazywa się zapisem windykacyjnym. Nie możesz go zawrzeć w testamentach własnoręcznym, urzędowym czy ustnym. W takich dokumentach możesz jedynie powołać konkretną osobę lub wskazać kilka osób do całości lub oznaczonej części spadku (np. połowy, albo 1/4). Nie przysługuje Ci jednak prawo do wskazania konkretnych rzeczy. Jeśli zatem zdecydujesz się na zapis windykacyjny, pamiętaj że zgodnie z przepisami, możesz w nich wskazać rzeczy oznaczone co do tożsamości, prawa majątkowe, które mogą zostać zbyte, przedsiębiorstwo, gospodarstwo rolne, ustanowienie użytkowania lub służebności na rzecz zapisobiercy. Miej jednak na uwadze, że zapis windykacyjny nie likwiduje instytucji zachowku - nawet jeśli zapiszesz swojej siostrze mieszkanie, Twoi najbliżsi nieuwzględnieni w testamencie, którzy są uprawnieni do zachowku, będą mogli dochodzić swoich praw.
Choć Kodeks cywilny przewiduje, że za pomocą zapisu windykacyjnego można przekazać przedsiębiorstwo, ekspert ds. sukcesji w firmie Łukasz Martyniec odradza stosowanie tego narzędzia. Jak twierdzi, warunkiem jego zastosowania jest umiejscowienie przedsiębiorstwa w majątku osobistym, jeśli spadkodawca pozostaje w małżeństwie. Przedsiębiorstwo nie może być w majątku wspólnym – wówczas do spadku weszłaby tylko połówka przedsiębiorstwa. Żeby zastosować zapis windykacyjny – musimy w testamencie dysponować całością. Po drugie nie unikniemy faktu, że spadek (w tym zapis) nie obejmuje wszystkich składników przedsiębiorstwa od strony prawnej, czy – szerzej – organizacyjnej czy gospodarczej. Przedmiotem zapisu będzie tak naprawdę majątek firmy, bez koncesji, licencji, kredytów, dotacji unijnych czy leasingów. Więcej o sukcesji indywidualnej działalności gospodarczej znajdziecie tutaj.
Cokolwiek postanowisz, warto skonsultować swoje plany z prawnikiem, porozmawiać z nim o tym, w jaki sposób najlepiej sporządzić testament tak, aby był on zgodny z Twoją wolą.
